De Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft onlangs een boete van meer dan 82 miljoen euro opgelegd aan vier sigarettenfabrikanten: British American Tobacco, JT International Company, Philip Morris en Van Nelle. Deze bedrijven maken sigaretten die verkocht worden onder bekende merken als Marlboro, Lucky Strike, Gauloises en Camel. In strijd met de mededingingsregels, wisselden de fabrikanten informatie uit over de toekomstige consumentenprijzen van pakjes sigaretten. Zo konden de fabrikanten hun eigen prijzen van tevoren afstemmen op die van concurrenten en werd de onderlinge concurrentie vervalst.
Bij de meeste consumentenproducten bepaalt de winkelier de prijs. Bij sigaretten niet. Elke sigarettenfabrikant bepaalt zelf de prijs van een pakje sigaretten. Deze prijs wordt vermeld op het pakje. Als er een prijswijziging wordt doorgevoerd, zeg op 1 oktober, dan stuurt een fabrikant begin september de nieuwe prijslijst door aan groothandels, zodat die hun verkoopsystemen alvast kunnen aanpassen. Maar sommige groothandels stuurden dan die prijslijst ook direct door aan concurrerende fabrikanten, op hun verzoek, nog vóórdat de nieuwe consumentenprijzen van kracht werden.
Volgens de ACM werd deze informatie over concurrenten ook daadwerkelijk gebruikt door de fabrikanten voor het bepalen van hun eigen prijs van een pakje sigaretten. Hierdoor konden zij hun winstmarge verhogen. Zo schreef JT International bijvoorbeeld in een interne email: “BAT, PMI en ITN hebben net een verhoging van de wederverkoopprijs bevestigd vanaf medio 2009 van €0,10 over hun gehele assortiment per augustus/september. Wij adviseren een verhoging van ons gehele assortiment van €0,10 per september 2009 ter verbetering van onze winstgevendheid.”
Sigarettenfabrikanten pasten dus regelmatig hun consumentenprijzen aan op basis van informatie over toekomstige prijzen van concurrerende merken die zij via groothandels ontvingen. Hierdoor was er veel minder onzekerheid bij fabrikanten over het toekomstige prijsgedrag van concurrenten en konden fabrikanten hun prijsstrategieën mooi op elkaar afstemmen.
Het uitwisselen van publiekelijk beschikbare informatie tussen concurrenten is niet verboden. De uitwisseling van informatie over toekomstige prijzen wel, want het vermindert de onzekerheid over het marktgedrag van concurrenten. Dit is in strijd met het mededingingsrecht, omdat het vaak leidt tot hogere prijzen voor consumenten.
Zowel rokers als verkopers van sigaretten hebben schade geleden door deze verboden uitwisseling van informatie. Zij hebben het recht hun schade te verhalen op de fabrikanten.
Mr. Dr. Kees Jan Kuilwijk
